Przed 90 laty 18 sierpnia 1920 r. podobnie jak dzisiaj była to środa. W ten dzień i następny Płock bronił się przed przeważającymi siłami armii czerwonej, która mimo przegranej bitwy o Warszawę zachowała jeszcze na tyle zdolności bojowej, by myśleć o zdobyciu przepraw mostowych na Wiśle i próbować zaatakować tyły wojsk polskich.
Płock w owych dniach nie miał dostatecznej obrony, siły polskie, które składały z żołnierzy, ale także pospolitego ruszenia mieszkańców płocka, harcerzy i harcerek, były znacznie słabsze od atakujących kozaków kubańskich. Mimo heroicznej postawy obrońców, bolszewicy po południu w środę wdarli się do miasta, tutaj broniono się na barykadach i w budynkach. Zaciete walki trwały do południa w czwartek, gdy po przbyciu odsieczy podhalańczyków zza Wisły, konnica Gay-Chana wycofała się ze splondrowanego i zniszczonego Płocka.
Bohaterska obrona Płocka przed nawałą bolszewicką spotkała się z uznaniem a postawa harcerzy była porównywana z Orlętami Lwowskimi, nic więc dziwnego, że miasto zostało odznaczone Kawalerskim Krzyżem Walecznych.
Płocki epizod wojny z bolszewikami nie spotkał się z zainteresowaniem malarzy batalistów, mimo poszukiwań natrafiłem na zaledwie dwa obrazy poświęcone tej tematyce.
Jeden, to dokumentalne dzieło płockiego malarza i pedagoga Aleksandra Poraj Różyckiego zatytułowane "Barykada przy poczcie w 1920 r." Obraz ten nazywam dokumentalnym, bowiem został namalowany przez naocznego świadka tych wydarzeń. Artysta namalował widok z okna swojego mieszkania w budynku narożnym, dzisiejszych ulic 1 Maja i Sienkiewicza. W 1921 r. wystawiony na sprzedaż w oknie redakcji "Kuriera Płockiego" i zakupiony ze składek społecznych trafił do zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego. Obecnie obraz jest w posiadaniu Muzeum Mazowieckiego w Płocku.
Drugi obraz to tryptyk namalowany w 1936 r. przez lwowskiego malarza Stanisława Batowskiego, autora wielu obrazów batalistycznych. Tryptyk w bocznych obrazach przedstawia dwa epizody z obrony Płocka, środkowa część to epizod, będący następstwem bohaterskiej obrony Płocka - odznaczanie przez Józefa Piłsudskiego bohaterskich obrońców. Lewe skrzydło tryptyku przedstawia harcerza Tadeusza Jeziorowskiego biegnącego z amunicją w kierunku kolegów strzelających do wroga zza małego muru. Na prawym skrzydle widzimy rannego innego harcerza Józefa Kaczmarskiego, pędzących kozaków a na horyzoncie płockie Tumskie Wzgórze. Moment odznaczenia Tadzia Jeziorowskiego jest pokazany na środkowej części tryptyku. Obraz jest w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
- Załączniki
-
- A. PORAJ RÓŻYCKI "BARYKADA PRZY POCZCIE W 1920 ROKU"
- 100_3980-tr.obrona.jpg (48.5 KiB) Przejrzano 4498 razy
-
- ST. BATOWSKI "OBROŃCOM PŁOCKA Z SIERPNIA 1920 ROKU"
- skanuj0002-tr.obrona-1.jpg (62.18 KiB) Przejrzano 4498 razy
Re: Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
Widok, jeszcze jednego obrazu, znalazłem w wydawnictwie Muzeum Mazowieckiego w Płocku "Płockie życie artystyczne w latach 1900 - 1939". Jest to rysunek Ferdynanda Ruszczyca "Barykada przy Towarzystwie Naukowym Płockim".
W książce zapisano też - "25 IX (1920) ukazał się Tygodnik Ilustrowany nr 39, poświęcony niemal w całości obronie Płocka. Obok artykułów A. Grzymały-Siedleckiego i fotografii J.Bułhaka, zawierał reprodukcje czterech rysunków F. Ruszczyca z fragmentami budowli płockich."
Pod datą 25 VIII zapisano "...w celu zrobienia dokumentacji w związku z obroną Płocka, przyjechali z Warszawy Ferdynand Ruszczyc, Jan Bułhak i Adam Grzymała-Siedlecki. Znanych jest z tego pobytu kilka akwarel i rysunków Ruszczyca: Obrońcy Płocka na barykadzie, Dom z trzema trąbami, Gmach Towarzystwa Naukowego, Dzwonnica katedralna, Barykady, Teatr i katedra, Mury postrzelone".
W książce zapisano też - "25 IX (1920) ukazał się Tygodnik Ilustrowany nr 39, poświęcony niemal w całości obronie Płocka. Obok artykułów A. Grzymały-Siedleckiego i fotografii J.Bułhaka, zawierał reprodukcje czterech rysunków F. Ruszczyca z fragmentami budowli płockich."
Pod datą 25 VIII zapisano "...w celu zrobienia dokumentacji w związku z obroną Płocka, przyjechali z Warszawy Ferdynand Ruszczyc, Jan Bułhak i Adam Grzymała-Siedlecki. Znanych jest z tego pobytu kilka akwarel i rysunków Ruszczyca: Obrońcy Płocka na barykadzie, Dom z trzema trąbami, Gmach Towarzystwa Naukowego, Dzwonnica katedralna, Barykady, Teatr i katedra, Mury postrzelone".
- Załączniki
-
- skanuj0001-tr.barykada.jpg (111.73 KiB) Przejrzano 4468 razy
Re: Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
A na stronie tytułowej tygodnika widzimy jeszcze jeden rysunek Ferdynanda Ruszczyca. Ciekawe czy uda się dotrzeć do kolejnych obrazów?
Re: Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
Wczoraj będąc w Muzeum Mazowieckim w Płocku zobaczyłem, że tryptyk pędzla Batowskiego obecnie prezentowany jest w Płocku.
- Załączniki
-
- 100_5386-tr.MM.jpg (54.8 KiB) Przejrzano 4433 razy
-
- TADEUSZ JEZIOROWSKI
- 100_5377-tr.MM.jpg (51.58 KiB) Przejrzano 4425 razy
-
- JÓZEF KACZMARSKI
- 100_5376-tr.MM.jpg (49.38 KiB) Przejrzano 4425 razy
Re: Obrona Płocka w 1920 roku w malarstwie
Niestety nie znalazłem więcej malowanych obrazów obrony Płocka, ale natrafiłem w "Sygnałach Płockich" na archiwalne zdjęcie barykady na Placu Kanonicznym (obecnie Narutowicza), u wylotu ul. Mostowej.
- Załączniki
-
- skanuj0011-tr.barykada.jpg (50.96 KiB) Przejrzano 4412 razy
Kto jest online
Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość