Dwór z Lipkowa gościł już na naszym forum, ale stanowił on na załączonych zdjęciach jedynie tło dla wydarzeń opisywanych w tym wątku. Tu chciałbym skupić się na samym obiekcie.
Lipków zasłynął jako ośrodek tkacki, w którym od końca XVIII w. działała manufaktura Jakuba Paschalisa produkująca pasy kontuszowe. Jakub Paschalis, z pochodzenia Ormianin, zakupił Lipków w 1790 roku i to z tą osobą związany jest opisywany obiekt. Najpierw jednak uruchomił w Lipkowie niewielką manufakturę z głównym budynkiem tkalni, następnie wybudował kościół dla okolicznych włościan, a w 1793 roku przystąpił do budowy domu w stylu dworu polskiego. Projekt dworu w stylu klasycystycznym wykonał prawdopodobnie Hilary Szpilowski. Obok stanęły dwie oficyny - w jednej z nich znajdowała się łaźnia. Za dworem Paschalis założył sad owocowy i ogród warzywny.
Po Jakubie właścicielami Lipkowa byli jego synowie, Feliks w 1811 roku, a następnie Józef - już po śmierci Jakuba w 1816 (1817 ?) roku. Józef Paschalis–Jakubowicz znacznie zmodernizował i rozbudował manufakturę oraz postawił pracownicze osiedle mieszkaniowe, jednak talentów kupieckich po ojcu nie odziedziczył. Po śmierci Józefa w 1845 roku dwór miał jeszcze sześciu właścicieli. Chciałbym zatrzymać się na jednym z nich - Kazimierzu Szetkiewiczu - ziemianinie pochodzącym z Litwy, który nabył lipkowski dwór w 1880 roku jako lokatę kapitału oraz z sentymentu do majątku ziemskiego. Dlaczego akurat Szetkiewicz, który gospodarował w Lipkowie krótko i bez większego powodzenia, zasługuje na wzmiankę? Do Lipkowa zajeżdżał bowiem Henryk Sienkiewicz, aby odwiedzać swoją narzeczoną, Marię Szetkiewiczównę. Od 1881 roku można mówić o Kazimierzu Szetkiewiczu jako o teściu Henryka Szetkiewicza. To na prośbę Marii na terenie Lipkowa Sienkiewicz osadził słynny, choć fikcyjny, pojedynek Bohuna z panem Wołodyjowskim, tym samym Lipków został wprowadzony na karty literatury. Z kolei postać i osobowość Kazimierza Szetkiewicza stały się pierwowzorem postaci pana Zagłoby. Na marginesie, Maria zmarła na gruźlicę po czterech latach małżeństwa w wieku zaledwie 31 lat.
Po Szetkiewiczach majątek ponownie często zmieniał właścicieli. W 1912 r. folwark Lipków kupiła Ludwika Suwaldowa i to rodzina Suwaldów była ostatnią władającą miejscowym majątkiem. Za ich czasów dwór został powiększony o boczne dobudówki i szeroki ganek z tarasem w elewacji frontowej. Posiadał typowy dwutraktowy układ wnętrz z sienią na osi.
Ocalały z pożogi wojennej dwór wraz z majątkiem przejął PGR. W 1948 r. budynek niestety spłonął. Ogień zaprószyli ponoć pracownicy gospodarstwa rolnego. Staraniem ks. Wacława Kurowskiego - wieloletniego proboszcza miejscowej parafii dwór w 1957 roku został starannie odbudowany, choć bez przybudówek i tarasu. Przeznaczono go na plebanię, umieszczono tu też izbę historii Lipkowa. Obok zrekonstruowano budynki dawnych oficyn. Za dworem, tak jak dawniej, rozciągał się ogród owocowy.
Poza dworem w Lipkowie zachował się do kościół, natomiast zabudowie fabrycznej nie ma już śladu, obecnie teren ten zajmuje polana rekreacyjna.
Lipków doczekał się w 1984 roku publikacji „Lipków sienkiewiczowski” autorstwa ks. Wacława Kurowskiego - jest dostępna w sieci w formacie pdf.
Na podst: "Stare Babice na przestrzeni wieków", pod red. E. Pustoły-Kozłowskiej, Gmina Stare Babice, 2019
Dwór - Lipków (pow. warszawski zachodni)
Moderator: zbyszekg9
Dwór - Lipków (pow. warszawski zachodni)
- Załączniki
-
- 086. Lipków. Dawny park dworski.JPG (232.94 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 087. Lipków. Dawny park dworski.JPG (277.64 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 088. Lipków. Dwór z 1792 r..JPG (291.13 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 097. Lipków. Dawny park dworski.JPG (293.14 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 098. Lipków. Dawny park dworski.JPG (352.91 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 099. Lipków. Dwór z 1792 r..JPG (261.08 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 100. Lipków. Dwór z 1792 r..JPG (251.78 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 101. Lipków. Oficyny dworskie.JPG (243.89 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 102. Lipków. Dwór z 1792 r..JPG (250.72 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 103. Lipków. Dawny park dworski.JPG (341.64 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 115. Lipków. Grób Jakubowiczów na cmentarzu przykościelnym.JPG (325.97 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 116. Lipków. Grób Jakubowiczów na cmentarzu przykościelnym.JPG (257.23 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 118. Lipków. Dwór z 1972 r..JPG (273.13 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 123. Lipków. Dwór z 1792 r..JPG (312.33 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 125. Lipków. Polana rekreacyjna - teren dawnej manufaktury.JPG (233.02 KiB) Przejrzano 2457 razy
-
- 129. Lipków. Polana rekreacyjna - teren dawnej manufaktury.JPG (259.32 KiB) Przejrzano 2457 razy
Kto jest online
Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości